Helyum nedir?: Soy gazlar grubunda yer alan elementtir. Hidrojen dışındaki tüm elementlerden daha hafif olan helyum, renksiz, kokusuz ve tadı olmayan bir elementtir. 2 proton ve 2 nötrondan oluşan çekirdeği alfa taneciğinden başka bir şey değildir. Güneş ve yıldızların ana bileşenlerindendir. Helyum hidrojenden sonra en hafif gazdır.
Helyumun Özellikleri Nelerdir?
- Adı: Helyum
- Sembol: He
- Atom Numarası: 2
- Atomik yığın: 4002602 amu
- Erime Noktası: -2720 °C (115 °K -4576 °F)
- Kaynama Noktası: -2686 °C (4549994 °K -45148 °F)
- Proton ve Elektron Sayısı: 2
- Nötron sayısı: 2
- Sınıfı: Soygazlar
- Kristal Yapısı: Hekzagonal
- Yoğunluk: 01785 g/cm3
- Bulunuş Tarihi: 1895
- Buluşu Yapan: Sir William Ramsey
Tamamen asal havadan hafif küçük moleküler yapısı olan ancak yüksek moleküler enerjisi olan sıvılarda çözünmeyen ve sıvı hali bilinen en soğuk madde olan bir gazdır
Helyum Kullanım Alanları
Hidrojenden sonra en hafif gaz olması sebebiyle uçuş balonları ve yükseklerde meteoroloji gözlemleri yapan balonların doldurulmasında kullanılır. Reaksiyona girme kabiliyeti (yanma vb.) olmadığından hidrojen yerine tercih edilmektedir. Deniz dibinde araştırma yapanların hava tüpünde, azot yerine helyum bulunur. Böylece dalgıcın azot vurgununa uğramasının önüne geçilir. Helyum, bilhassa makinaların geliştirilmesi ve tecrübe esnasında roketlerde yakıtları basınç altında tutmak için kullanılır. Tıpta solunum yollarının kısmi tıkanma ve daralmalarında, özellikle astım krizinde tercih edilir. Helyum, ayrıca ameliyatlarda narkoz için çok kullanılan siklopropan ve diğer anestezilerin seyretilmesinde, hafif metallerin kaynak yapılmasında kullanır. Kırılma indeksi düşük olduğu için bir seri olarak hazırlanmış optik merceklerin arasındaki boşlukların doldurulmasında kullanılır. Yeraltındaki jeolojik yapılarda petrol ve gaz gücünü tayin etmekte de helyumdan istifade edilir.
Helyum Nasıl Elde Edilir?
Helyum atmosferde çok bulunmasına rağmen pahalıdır. Çünkü elde edilmesi zordur. Sıvı havanın ayrımsal damıtılmasıyla elde edilemez. Bunun sebebi, Helyumun atmosferdeki diğer bir çok gazın aksine Joul-Thompson katsayısının pozitif olmayışıdır. Bu da onun sıkıştırılmak suretiyle sıvılaştırılmasını engeller ve de havadan elde edilmesini imkansız hale getirir. Amerikadaki (ABD) bazı doğal gaz yataklarında %7’ye varan oranlarda He gazı bulunmaktadır ki bu Helyumun ticari olarak satılabilecek kadar üretilmesine imkan sağlamaktadır.
Helyum yer kabuğunun milyarda 3 kadarını oluşturur. Ayrıca atmosferde serbest olarak da bulunur. Sıcak yıldızlar büyük ölçüde helyum içerir. 3 tane kararlı izotopu vardır. Sıvılaştıktan sonra normal basınç altında sıcaklık ne kadar düşürülürse sıvı olarak kalır. Kaynayan helyumun buharı da çok yoğundur. Helyum’u 1868’de J. Jansen güneş tutulması sırasında güneş tayfını incelerken saptadı. Güneşte gözlemlendiğinde Yunanca güneş anlamına gelen Helios’tan adını aldı. 1895’de birbirinden bağımsız olarak helyumun uranyum filizinde de bulunduğunu saptadı. 1907’de Rutherford ve Royds radyoaktif bozunma sırasında yayılan alfa taneciklerinin helyum olduğunu kanıtladılar. Hidrojen bombasının enerjisini sağlayan da helyum atomlarının kaynaşmasıyla helyum haline dönüşmesinin tepkimesidir.
