Sözlü kompozisyon nedir?: Herhangi bir konunun, isteğin, amacın, duygunun, düşüncenin veya hayalin sözle anlatımına “sözlü kompozisyon” denir. Sözlü kompozisyon türleri de kendi arasında hazırlıklı konuşmalar ve hazırlıksız konuşmalar olmak üzere ikiye ayrılır.
Yeri ve zamanı bilinmeden, şartların zorlaması sonucu, aniden yapılan konuşmalardır. Sözlü kompozisyon türlerinde başarılı olmanın bazı yolları vardır. Bunlardan başlıcaları şunlardır:
- Geniş bir kültüre sahip olmak,
- Dilin kurallarını ve inceliklerini iyi bilmek,
- İyi bir gözlemci ve araştırmacı olmak,
- Kuvvetli bir mantık sahibi olmak,
- Konu bulmak,
- Anlatımı bozan ifadelerden kaçınmak,
- Sesi, jest ve mimikleri iyi kullanmak,
- Dinleyicilerin durumlarını göz önünde bulundurmak,
- Konuşmalarla davranışların uyumuna dikkat etmek
Hazırlıksız Konuşmalar
- Söyleşi: İki veya daha çok kişinin karşılıklı konuşmasıdır. Bu konuşma bir karara varmak amacı ile yapılmaz.
- Soru Sorma ve Soruya Karşılık Verme: Soru sorulmadan önce izin istenir. İzin verilince soru anlaşılır ve kısa biçimde sorulmalıdır.
- Günlük Konuşmalar: Bir günün çeşitli zaman dilimlerinde gereksinimlerin karşılanması, isteklerin, duygu ve düşüncelerin belirlenmesi konuşmayı zorunlu kılar. Bu tür konuşmalar önceden bir hazırlık gerektirmeyen konuşmalardır. Bu türdeki konuşmalara günlük konuşmalar veya gelişigüzel konuşmalar denir.
- Telefonda Konuşma: Çağımız iletişim çağı. İletişimin sağlanması için teknoloji, insanlara çeşitli olanaklar sunmaktadır. Telefon da bu olanaklardan biridir. Bu iletişim aracı günümüzde oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Görüşme: Herhangi bir konuda bilgi toplamak amacı ile o daldaki bir uzmanla yapılan konuşmalara denir.
- Tanışma – Tanıştırma: Günlük yaşamda kişilerle tanışmak ve tanıştırılmak durumunda kalınabilir. Bu, yeni dostlukların, arkadaşlıkların başlangıcı olabilir. İletişimde bu ilk dakikaların önemi büyüktür.
- Özür Dileme: Yaşamda bazı nedenlerden dolayı yanlışlar yapılabilir veya yapılanlar, söylenilenler karşınızdaki tarafından yanlış anlaşılabilir. Bu durumu düzeltmek, karşınızdakinin gönlünü almak, dostluk ve arkadaşlık ilişkilerinin devamını sağlamak için özür dilenmelidir. Ancak özür dilemek bir çözüm değildir, özür dilenecek durumların yaratılmaması daha doğrudur.
Hazırlıklı Konuşmalar
Nerde, ne zaman yapılacağı, konusu ve amacı daha önceden bilinen, belli bir plana göre hazırlanarak yapılan konuşmalardır.
- Demeç: Önemli bir kimsenin herhangi bir sorun üstünde söyledikleri ya da bir yetkilinin ilgili olduğu konuda yayın örgenlerine yaptığı açıklamadır. Demeç verilirken demeç veren kişi konuşmasına bir seslenişle başlar.
- Nutuk (Söylev/Hitabe): Dinleyenleri coşturmak ve belli bir amaca yöneltmek; onlara bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir ülküyü aşılamak; önemli açıklamalarda bulunmak için yapılan etkili, coşkulu konuşmalara Söylev (Nutuk) denir.
- Tartışma: Farklı görüşlerde kişilerin bir araya gelerek bir konuyu çözümlemek, kendi görüşlerini açıklamak ve kanıtlamak, karşı tarafın zayıf yanlarını ortaya koymak için yaptıkları konuşmalara tartışma denir.
- Münazara: Önceden seçilen bir konu hakkında iki karşıt grubun bir moderatörün önünde tartıştığı konuşma türüne münazara denir.
- Konferans: Konferans, konunun uzmanı olan bir kişi tarafından topluluk karşısında öğretici ve açıklayıcı tarzda yapılan konuşmalardır.
- Panel: Bir konu ya da sorun üzerinde bir başkan ve birkaç konuşmacının (en az 3 en fazla 6) düşünce alışverişinde bulunmasıdır.
- Forum: Panelin devamında yapılan, dinleyicilerin de tartışmaya katıldığı konuşmalardır.
- Tebliğ (bildiri): Bilimsel konular üzerine, bir topluluk karşısında yapılan konuşmadır.
- Sempozyum: Sanatsal, bilimsel, düşünsel değer taşıyan konuların, konuyla ilgilenen küçük bir dinleyici topluluğu önünde işlenmesidir.
- Açık Oturum: Toplumun çoğunluğunu ilgilendiren bir konunun, bir başkan yönetiminde uzman kişilerce irdelenerek tartışılmasıdır.
- Seminer: Bir konu üzerinde bilgi alışverişinde bulunmak ya da tartışma yapmak amacıyla düzenlenen toplantı.
- Sunum: Bir konunun, bir bildirinin, bir araştırma sonucunun dinleyicilere aktarılmasına sunum denir.
- Kongre (kurultay): Bir konuyu görüşmek üzere çeşitli ülkelerden gelen delegelerin katılımıyla gerçekleştirilen uluslararası toplantılara veya bir kurumun belli zamanlarda ya da gerektikçe yaptığı toplantılara “kurultay ” denir.
