Felsefe

Eğitim felsefesi nedir? Eğitim akımları nelerdir?

Eğitim felsefesi nedir? Eğitim akımları nelerdir?

Eğitim Felsefesi Nedir?
Eğitim felsefesi diğer felsefi disiplinlerden ayrı olarak, eğitimin amaçlarının meydana getirdiği ana konu üzerinde duran bir felsefi disiplindir. Eğitim felsefesine sosyal yönden bakarsak o, insanların ortak hayatının doğurduğu sorun, kural ve davranış kalıplarının sahip olduğu sosyal boyutlu eğitim olaylarını analiz eden bir alt bilgi dalıdır. Devlet ve hukuk felsefesi açısından eğitim felsefesi ise hukuki – resmi olarak uygulama alanı bulan eğitim ve öğretimin ana ilke ve metotlarını eleştiren bir felsefi yaklaşım tarzıdır.

Eğitim felsefesi dar anlamı içerisinde eğitimle ilgili düşünce ve uygulamaları analiz ederek yorumlayan ve bu yorumlara uygun olarak eğitimi yeniden sistemleştirmeye çalışan felsefi bir disiplindir. Fakat genel anlamı içinde eğitim felsefesi, insan ve insanlığın tarihi, sosyal ve kültürel varlık problemlerini inceleyen, buradan elde ettiği bulgularla insanı özel çevre ve evrensel ölçülerle tanımlayan, sonuç olarak da bu tanıma uygun olarak bir eğitim anlayışı öneren bilgi alanıdır.

Batı düşünce tarihi içinde insan zihninin insana çevrilmesi, yani insan üzerine düşünmeye başlaması çok eskiye dayanmaktadır. İnsanın, insanlarca başlı başına bir değer olarak ele alınışı, sofistlerde ve özellikle de Sokrates felsefesinde ayrıntılı olarak görülebilmektedir. Örneğin Sokrates felsefesindeki düşünsel çaba, bir bakıma insanın yeniden keşfedilmesini amaçlamaktadır. Bu zamanda insan, evrenin merkezinde tutulmuş ve ona değer atfedilmiştir. Sofistlerde ve Sokrates felsefesinde açıkça görülen bu insana yöneliş, onlardan sonraki felsefe ekollerinde de devam etmiş ve günümüze kadar gelmiştir.

Eğitim felsefesinin temelini, insanların diğer hayvanlardan ayrılmasına neden olan özellikleri atmaktadır. Bu özellikler, insanın temel yapıları olan biyo-psişik ve biyo-sosyal durumlarıdır. Daha da açmak gerekirse, insanı insan yapan özellikler, onun bedensel, zihinsel, sosyal ve kendini bilen yönlerinde belirmektedir. Sonuç olarak, insanları diğer canlılardan ayıran en temel mahiyet, onun bu özelliklerinden kaynaklanır.

İşte eğitim felsefesi; insanın yukarıda saydığımız bireysel özelliklerini, kültürel ve fiziksel çevresini ve bunların aralarındaki ilişkiyi inceleyerek tanımlamakta ve açıklamakta ve açıklamaya uygun olarak belli bir eğitim düşüncesi geliştirmeye çalışmaktadır.

Eğitim felsefesinin işlevleri nelerdir?

  • Eğitimin felsefesi eğitimin hedeflerinin seçiminde , hedeflerin topluma , bireye uygunluk derecesinin tayin edilmesini ve hedefler arasındaki tutarlılığın kontrol edilmesini sağlar.
  • Eğitim felsefesi eğitimin amaçlarının saptanmasında toplumun özelliklerinin , bireyin ihtiyaçlarının ve “konu alanı” gereklerinin hangi yönlerine ağırlık verileceğinin belirlenmesinde etkin rol oynar.
  • Eğitim felsefesi , eğitim bilimleri ve eğitimle ilgili diğer bilimlerin bulgularını bütünleştirerek eğitim uygulamalarına çok yönlülüğü , geniş açıdan bakmayı getirir.
  • Eğitim felsefesi öğrenme kuramlarını geniş bir perspektif içinde inceleyip çeşitli kuramların deneysel çalışmalarla ortaya konan bulgularını bütünleştirir. Eğitimci ve öğretmenlere değişik durumlar için çeşitli alternatifler ortaya koyar.
  • Eğitim , insanın bütün yaşam süresi ve faaliyet alanlarıyla ilgilidir. Bunlar arasında anlamlı bağ kurulması , geçmişle bugün arasında sağlıklı bir bütünlüğün oluşturulması felsefi çalışmalarla mümkün olabilir.
  • Eğitim felsefesi bir başka fonksiyonu halihazır eğitim faaliyetlerinin dayandığı teorik temelleri incelemek ve bunları eleştirmektir. Eğitimciler , sıkı sıkıya bağlandıkları ve en iyisi saydıkları uygulamaların temelindeki kuramsal dayanakların sağlamlığını ancak felsefi bir yaklaşımla ortaya koyabilir ve çözebilirler.
  • Eğitim felsefesi , eğitim kuramlarının geliştirilmesi ile uğraşır.
  • Bilimsel bilgiler ile uygulama sonuçlarını birleştirerek ülkenin toplumsal , kültürel , ekonomik yapısı ve değerleriyle tutarlı kuramlar geliştirme eğitim felsefesinin en önemli fonksiyonlarından biridir.
  • Eğitim felsefesi eğitimci ve öğretmenin eğitimi bütün yönleriyle görmesine yardım eder.

Eğitim Felsefesi Akımları

1. Daimcilik (Prennialism):Bu akımın temelinde “Klasik realizm” yatar. Bu eğitim görüşünü aynı zamanda idealistlerin birçoğu da destekler. Eğitimin evrensel nitelikteki belli gerçeklere göre şekillendirilmesi üzerinde dururlar. Bunlara göre insanın doğası ve ahlaki ilkeler değişmez. İnsanların bu değişmez ebedi gerçeklere göre yetiştirilmesi gerekir. Eğitim sağlam ve doğru karakterli insan tipi yetiştirme işiyle meşgul olmalıdır. İnsan doğasının en iyi yanı “akıl”dır. Bu nedenle, eğitimde insan zihninin gelişmesine (entelektüel eğitime) önem verilmesi gerekir.

Eğitime İlişkin İlkeleri:

  • Değişmeyen, evrensel bir eğitim
  • Entelektüel eğitim
  • Evrensel ve ebedi (değişmez) gerçeğe uyum için eğitim.
  • Eğitim hayatın bir kopyası (taklidi) değil, ona hazırlıktır. Daimicilere göre, okullar hiçbir zaman gerçek hayatın bir kopyası veya toplumun bir benzeri olamaz. Okulun amacı, insan zihnini geliştirmek olmalıdır.
  • Daimciler “eğitim hayata hazırlıktır” derken, öğrencinin kültürel mirası ve değerleri benimsemesi, bu surette değerlerinin farkında olunmasının sağlanması ve onların gelişimine katkıda bulunması olarak yorumlamaktadırlar. Okulun temel işlevi kültürü etkili bir şekilde yeni kuşaklara aktarmaktır.
  • Çocuk ve gençlere dünyanın hem manevi hem de maddi gerçeklerini tanıtacak bilgiler verilmelidir.
  • Çocuklara belli zamanlarda önemli olan bilgiler yerine her zaman her yerde ve her yaşta geçerli bilgi ve değerler kazandırılmalıdır. Bu geçerli bilgi ve değerler ise sırasıyla, beşeri bilimler, matematik, felsefe, mantık ve tabii bilimlerde bulunur.
  • Büyük kitaplar (Klasik eserler) eğitimi. Öğrencilere evrensel sorunlar ve insanlığın üstün nitelikteki dilek ve istekleri edebiyatta, felsefede, tarih ve tabii bilimlerde geliştirilmiş olan eserler yoluyla öğretilmelidir. İnsan doğasının evrenselliği ve insan aklının en iyi ve en güzel eserleri klasik yapıtlarda örneklendirilmiştir.
  • Eğitimde bunlara ağırlık verilmelidir.

2. Esasicilik (Essentialism): Esasicilik bir felsefeye bağlı olmaktan çok doğrudan doğruya bir eğitim hareketi olarak ortaya çıkmıştır. Birçok felsefi sistem ve görüşle uyum halindedir.

Eğitime İlişkin İlkeleri:

  • İnsan, sosyal ve kültürel bir varlık olup, doğuştan kafası boştur, hiçbir bilgiye sahip değildir.(tabular rasa-boş levha)
  • Eğitimin temel işlevi, insanın kültürünün temel öğelerini, özünü korumak ve bunları gelecek kuşaklara aktarmak ve topluma uyumu sağlamaktır.
  • Öğrenmenin doğasında, çok ve sıkı çalışma ve çoğu zaman zorlanma / zorlama vardır.
  • Öğrenme zorlu ve çok çalışmayı gerektirir. Disiplin eğitimde çok önemli bir yer tutar. Bu nedenle öğrenciye “kendisini disiplin altına alma” öğretilmelidir. Öğrencilere başlangıçta bazı şeyleri öğretmek zor gelebilir. Bu güçlükler disiplin içinde çözümlenebilir.
  • Eğitimde ve öğretimde “girişim” öğrenciden çok öğretmende olmalıdır. Bu nedenle öğretmen duygusal ve entelektüel yönden ehliyetli ve sınıfta lider olacak şekilde yetiştirilmelidir.
  • Eğitim sürecinin özünü “Konu Alanı”nın çok iyi özümlenmesi oluşturur. Esasicilere göre, tarihin süzgecinden geçmiş temel bilgiler çocukluğun kendi tecrübelerinden daha önemlidir. Programların çekirdeğini oluşturan teorik dersler, tarih, matematik, fen ve yabancı dillerdir.
  • Okulda zihinsel disiplin yaklaşımının geleneksel yöntemleri kullanılmalıdır. İlerlemecilerin önem verdikleri “problem çözme” yeteneği her konuya uygulanamaz. İnsanlığın süzgecinden geçen temel bilgiler soyut niteliktedir. Bunları pratik problemlere uygulamak her zaman mümkün olmayabilir. Bu nedenle genel kavramların geliştirilmesi ve hayatın bütününü kavratacak şekilde bir öğretimin yapılabilmesi için soyut düşünme, alıştırma ve ezberleme yöntemleri kullanılmalıdır.

3. İlerlemecilik (Progressivism): Pragmatik (faydacı) felsefenin eğitime uygulanışıdır. Pragmatik felsefe “değişme”yi gerçeğin esası olarak görür. “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir”. Bu nedenle de eğitimin sürekli bir gelişim içinde olduğu öne sürülür. Eğitimciler yeni bilgi ve çevredeki değişmeler ışığında politika ve yöntemlerini ayarlamaya hazır olmalıdır. İlerlemeciler geleneksel eğitimin katı disipline dayalı, öğretmen merkezli, edilgen insan yetiştirme anlayışına karşı çıkmakta, toplum dışı dünyaya ve değişmez gerçeklere “uyum”dan çok, değişiklikleri ve günlük yaşamdaki çeşitlilikleri anlamanın gerekliliğini savunmaktadır.

Eğitime İlişkin İlkeleri:

  • Eğitim aktif ve çocuğun ilgilerine göre olmalıdır. İlerlemeciler, çocuğun bir bütün olarak görülmesi gerektiğini kabul ederler. Buna dayalı olarak çocuğun merkezde olduğu bir eğitim düzeni önem taşır. Çocuklar ilgi, kapasite ve özelliklerine uygun bir eğitim programı içinde yetişmelidir.
  • Öğrenmede “problem çözme” yöntemi esas alınmalıdır. İlerlemeci eğitim görüşünde bilginin soyut olarak elde edilmesi ve bilginin öğretmen tarafından çocukların zihinlerine doldurulması görüşü yer almaz. Bilgi önemli ve anlamlı ise, insanlar o bilgi ile bir şeyler yapabilmelidir. Bilgi etkileşim içinde aktif olarak kazanılmalı ve çocuğun ilgilerine bağlı olarak öğrenilmelidir. Problem çözme bilgi edinmede esastır. Bilgi yaşantı edinmede, yaşantıları geliştirmede ve yeniden düzenlemede bir araçtır. Bu açıdan problem çözme, kritik düşünme ve daha önce öğrenilmişlerin yeniden geliştirilmesini içerir.
  • Okul yaşama hazırlık olmaktan çok, yaşamın kendisi olmalıdır. Okul, çocukların eleştirici güçlerini kullanarak yaşadıkları bir yer olmalıdır. Okulda çocuğa uygun öğretim ortamları hazırlanırken, hayatında karşılaşacağı durumlara yer verilmelidir.
  • Öğretmenin görevi yönetmek değil, rehberlik etmektir. Çocuklar kendi gelişimlerini kendileri plânlamalı, öğretmen de bu durumda onlara rehberlik etmelidir. Öğretmen, öğretme ortamının hazırlayıcısı, yol göstereni ve koordinatörüdür. O sınıfta otoritenin tek kaynağı olarak görülmemelidir.
  • Okul, öğrencileri yarışmadan çok, işbirliğine özendirmeli ve yöneltmelidir. Uygar bir yaşam için eğitim bir gurup yaşantısı olmalıdır.
  • Demokratik eğitim ortamı; bunun için de okulda, öğrencilerin kendi kendilerini yöneltmelerine, fikirlerin serbestçe tartışılmasına, okul faaliyetlerinin öğrencilerle birlikte plânlanmasına ve herkesin eğitim yaşantısı sürecine katılmasına imkân sağlanmalıdır. İlerlemeciler, bireyin dinamik yönüne ağırlık getirerek, onun grup sürecine katılarak, bilimsel yöntemleri kullanarak kendi kendisini gerçekleştirmesine önem vermektedir.

4. Yeniden kurmacılık (Re-Constructi-onism): Bu eğitim akımı ilerlemecilik akımının bir devamıdır. Son gelişen akımlardan biridir. Akımın dayandığı felsefe “pragmatizm” dir. John Dewey, Isaac Bergson, T. Brameld temsilcilerindendir. Eğitim açık seçik bir “sosyal reform hareketi geliştirme”de önemli araçlardan biridir.

İlkeleri

  • Eğitim yeni bir toplumsal düzen (social order) yaratmaya girişmelidir. Toplumsal değişmede temel sorumluluk okullarda, esas güç öğretmenlerdedir.
  • Okul yeni bir toplumsal gelişmeye imkân verecek biçimde geleceğe yönelik olmalıdır.
  • Okul toplumda yapılması gereken sosyal reformların gereğine toplumu inandırmalı ve onları eğitmelidir.
  • Yaşam sadece yaşanan an değildir, geleceği de içine alır. Yaşam sürekli değiştiğinden insan her an onu yeniden kurmak zorundadır. Toplumun ve dünyanın gelecekte karşılaşacağı sorunlara eğitimde önem verilmelidir.
  • Dünyayı paylaşan ülkeler arasında ve içinde ırk, din, cinsiyet, gibi ayrımlar yapılmamalı, eğitimin hedefi sevgi, barış, hoşgörü ve mutluluk sağlama gibi güçlü ve tutarlı değerlere dayalı bir dünya uygarlığı kurma olmalıdır.
  • Eğitimin amacı toplumu yeniden düzenlemek ve toplumda gerçek demokrasiyi yerleştirmek olarak kabul edilmektedir.
  • Bu akımın önemli özelliği, eğitimin davranış bilimlerinin bulgularına dayalı olarak “toplumu yeniden inşa edeceğine” inanılmasıdır.

5. Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm -Existantialism) (J.P.Sartre):

  • Varoluşçular insana önem verirler. Varoluş özden önce gelir. İnsan hayatı süresince ne yapacağı hakkında kararı kendisi vermelidir. Her insan kendisinden, kendi değer yargılarından sorumludur.
  • Bu felsefenin eğitime getirmek istediği unsur “İnsan Özgürlüğü”dür.
  • Eğitim, kişinin kendini gerçek özellikleriyle tanımasına imkân vermelidir.
  • Okul programları “kişiliklerin gelişmesine” yardımcı olmalıdır.
  • Öğretmenin görevi de kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır.
  • Öğretimde kişiye değişik seçenekler vererek, doğruyu bulma ve kendi gerçeklerini seçme fırsatı verilmelidir.
  • Eğitimde en uygun yöntem Sokratik Tartışmadır. Ancak öğretmen tarafsız olmalı, kendi doğrularını ve değerlerini kesinlikle öğrenciye zorla benimsetmeye kalkmamalıdır.

6. Hümanizm ve hümanistik eğitim anlayışı:

  • Hümanist felsefe de asıl olan insandır. “İnsanlık sevgisini, insanın yüceliğini amaç ve olgunluk sayan bir öğretidir”. İnsan kendi başına anlamlı yeterli bir bütündür. Asıl olan insanın ilgileri değerleri ve ihtiyaçlarıdır.
  • Hümanizme göre, insanlar diğer canlılar gibi mekanik davranışlar sergilemezler. Yani her zaman kasıtlı ve değerli davranışlar sergilemeyebilirler. İnsanı bir bütün olarak anlamak gerektiğine inanırlar. İnsanlar hayat boyu yaşadıkları tecrübelerle içinde bulundukları çevre ve sahip oldukları özel ilgi ve motivasyonla bir bütündür.
  • Hümanistik eğitim anlayışının felsefi temellerini Abraham Maslow ve Carl Rogers’ın attığı söylenmektedir. İlerlemeci eğitim anlayışı ile Hümanist eğitim anlayışı benzer özellikler taşımaktadırlar. Blumfeld (1993) ilerlemeci eğitimle hümanist eğitimin aynı olduğunu söylemektedir. Ancak birçok eğitimci için ilerlemeci ve hümanist eğitim anlayışı benzer nitelikler taşısa da aynı değildir.
  • Gage ve Berliner’e göre hümanistik eğitim anlayışında beş temel hedef vardır.
  • Kişisel yönlendirme ve bağımsızlığı teşvik.
  • Ne öğrenilmesi gerektiğini seçme sorumluluğunun verilmesi.
  • Yaratıcılığın geliştirilmesi.
  • Şüphecilik.
  • Sanatsal bir yön.

Hümanistik yaklaşımın yukarıda belirtilen hedeflere ulaşmak için eğitim programlarına koyduğu ilkeler şunlardır;

  • Tam bağımsız birey yetiştirmek amaçlanır. Öğrenciler sadece birer numara değil birer bireydir.
  • Zorlama ve direktif yoktur, ilgi ve saygı vardır.
  • Öğrenci aktif olmaya özendirilir ve kendi tercihlerini yapmalarına teşvik edilir.
  • Öğrenciler öğrenmek istedikleri ve ihtiyaç duydukları şeyleri en iyi öğrenirler.
  • Nasıl öğrenileceğini bilmek çok miktarda bilgi almaktan daha değerlidir.
  • Öğretim öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarını temel almalıdır.
  • Kuralları, kaynakları ve uygulamaları öğrenci belirlemelidir.
  • Düşüncede çeşitlilik ödüllendirilir.
  • Öğrenci başarısı için en anlamlı değerlendirme öğrencinin öz değerlendirmesidir.
  • Duygular da gerçekler kadar önemlidir.
  • Tehdit edici olmayan ortamlarda öğrenciler daha iyi öğrenirler.
  • Hümanist teorinin öğretim ilkeleri arasında öğrenci merkezli olması, sosyal bir kişilik gelişiminin esas olması, performans temelli, test ve sınav ağırlıklı eğitim anlayışına karşı olması, buluş yoluyla öğrenme ve öğrencilerin duygu ve kişisel tercihlerine saygı duyulması ön plana çıkmaktadır.

Hümanist anlayışın üç temel özelliği;

  • Müfredatın içeriği açısından: Eğitim programının öğrencilerin gerçek hayatıyla ilgili konulardan oluşmuş olması.
  • Müfredatın işlenişi bakımından: Bilişsel, duyuşsal anlamda tüm öğrenci odaklı olması
  • Okul ve grup yapısı bakımından: Zamanlama ve okul çevresini hümanist öğretimi ve bireysel sınıfları destekleyecek şekilde düzenlenmesidir.

Hümanist eğitim anlayışı okul bazında açık sınıf ve alternatif değerlendirme yöntemlerini ön plana çıkarırken; sınıf bazında ise etkinlikler, müfredat, sosyal ve düşünsel beceriler öğrenci merkezlidir.
Hümanist eğitim anlayışında yarışma yoktur, işbirliği teşvik edilir, müfredat sınırlılığı yoktur, öğrenci merkezlidir, katı zamanlama yoktur.

Arkadaşlarınla paylaşır mısın?

Eğitim felsefesi nedir? Eğitim akımları nelerdir? hakkındaki aklınıza takılan soruları aşağıdan öğretmen ve öğrencilere sorabilir, Eğitim felsefesi nedir? Eğitim akımları nelerdir? için bilgi alabilirsiniz..

Eğitim felsefesi nedir? Eğitim akımları nelerdir? Hakkında 1 Yorum:

  1. Eğitim felsefesi, verilen eğitimlerim hem bireye hem de topluma faydalı olmasını amaçlayan bir disiplindir. Realizm ve Pragmatizm gibi felsefi akımlardan etkilenen bu felsefenin ilkeleri Daimicilik (Perennializm) – İlerlemecilik – Yeniden Kurmacılık ve Esasicilik olmak üzere dört ana başlıkta toplanır.

Yorumlarını paylaşır mısın?

css.php