Tarih

Haçlı seferleri ve sonuçları nelerdir?

Haçlı seferleri ve sonuçları nelerdir?

11-13. yüzyıllar arasında Hıristiyanların İslam alemine yaptıkları seferlerdir. 11. yüzyılda Avrupa İslam dünyasına göre pek geri bir durumdaydı. Sadece Doğu değil, İspanya ve Portekiz’in de Önemli kısımları Arapların elindeydi. Avrupa, ekonomik bakımdan, Doğu’nun zenginliklerine şiddetle muhtaçtı. Dünya ticaretine hakim olan Müslümanlar, ham madde kaynaklarını, sanayi mahsullerini ellerinde bulunduruyordu. Öte yandan 1071’deki Malazgirt savaşında Bizans ordusunu perişan eden Türkler, kısa bir süre içinde bütün Anadolu’yu Bizanslılar’dan temizlemiş, İzmir’e, İstanbul’a kadar gelmişlerdi. Türkler’in bu durdurulmaz kudreti Hıristiyan Avrupa devletlerinin gözünü büsbütün korkuttu. Türkler’in yayılmasını önlemek ve İktisadi faydalanmalar sağlamak için, o zamanlar, milli duygulardan daha kuvvetli olan din duygusuna hitap etmek yoluna gidildi. Papalık, Kudüs’ü «dinsiz» Türklerden kurtarmak için bütün Hıristiyanlığı birleşmeye çağırdı. 1096 – 1270 yılları arasında devam eden Haçlı seferlerinin sayısı 8’dir.

Birinci Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1096 – 1099)

I. Haçlı Seferi’nin ilk topluluğu 1096 yılında Fransız keşişi Pierre L’Ermite yönetiminde harekete geçti. Yaklaşık 100.000 kişilik bu ordu, daha çok, askerlik bilgisinden, düzen ve disiplinden bihaber, macera ve ganimet peşindeki yoksullar, dilenciler, çapulcular ve aşırı fanatik dindarlardan oluşuyordu. Bu topluluğun giysilerinin önüne dikilen kırmızı haçlar yüzünden bu ve aynı üniformayı giyen bundan sonraki topluluklara HAÇLILAR denmiştir. Eylül 1096’ da Bizans İmparatoru I. Alexios Komenesos tarafından Anadolu’ya geçirilen bu ilk Haçlılar, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan tarafından İzmit’e varmadan büyük ölçüde yok edildiler. Ama I. Haçlı Seferi’nin asıl kuvveti, Godefroi de Bouillon yönetiminde, Avrupa’nın en iyi şövalyelerinden oluşmuş 600.000-700.000 kişilik bir ordu halinde, Anadolu’ya girdi. Bu güçlü Haçlı Ordusu, Anadolu’ya geçmeden önce, Bizans İmparatorluğu’yla bir anlaşma yapmıştı; bu anlaşmaya göre, Bizanslılar, Haçlıların Anadolu’ya geçmelerine yardım edecekler, Haçlılar da Anadolu’ da ele geçirdikleri toprakları Bizans’a vereceklerdi.

Haçlılar ilk iş olarak, 20 yıldan beri Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti olan İznik’i kuşattılar. Bu sırada I.Kılıç Arslan kentin yardımına koştu, ama bütün çabalar, kentin Haçlıların eline geçmesini önleyemezdi. İznik’i savunanlar I. Kılıç Arslan’ın izniyle, kenti 26 Haziran 1097’ de Bizanslılar’a teslim ettiler. Ardından I. Kılıç Arslan, komutasındaki kuvvetlerle Eskişehir’e çekilip, yeni kuvvetlerle ordusunun gücünü arttırdı. Daha sonra, Doğu yönünde ilerleyen Haçlılar’ la Eskişehir (Dorylaion) önlerinde bir kere daha karşılaştı; çok kanlı bir savaş oldu, ancak Selçuklular, hem sayıca pek fazla, hem de baştan aşağı zırhlı olan Haçlı Ordusu’nu yenmeyi başaramadılar. I. Kılıç Arslan, ordusunu Haçlılar’ın önünden çekti (4 Temmuz 1097). Bu tarihten sonra, Selçuklular, Haçlılar’la çete savaşına giriştiler, sürekli baskınlar düzenleyerek, su ve yiyecek stoklarını yok etme yolunu denediler. Eskişehir yenilgisi üzerine Marmara Bölgesi ellerinden çıkan Selçuklular, başkentlerini Konya’ ya taşımak zorunda kaldılar, ancak burada da barınamayarak, kenti boşaltmak zorunda kaldılar. Haçlılar Konya’yı aldıktan sonra Kayseri, Göksu, Maraş yoluyla Çukurova’ya indiler. Selçuklular’ın, Haçlılar karşısında uyguladıkları çete savaşı taktiği büyük ölçüde başarılı olmuş, Haçlılar Toroslar’ı aştıkları zaman sayıları 100.000’e inmişti.

Toroslar’ı aştıktan sonra Urfa’yı alan ve burada bir kontluk kuran (1098-1144) Haçlılar, 2 Haziran 1098’ de Antakya’yı ele geçirdiler. Kenti kurtarmaya gelen bir Büyük Selçuklu İmparatorluğu ordusunu yenilgiye uğrattıktan (28 Haziran 1098) sonra, tıpkı Urfa’da olduğu gibi, burada da bir Haçlı Kontluğu kurdular (1098- 1268). Daha sonra Kudüs yönünde yürüyüşlerini sürdüren Haçlılar, 15 Temmuz 1099’da Kudüs’ü alarak, burada Kudüs Latin Krallığını kurdular (1099-1291).

İkinci Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1147-1149)

Urfa’nın Müslümanlar tarafından geri alınması üzerine, papa Eugenius’un teşviki ve papaz Saint Bernard’ın propagandası netîcesinde İkinci Haçlı Seferi başlatıldı. Seferin komutanlığını Yedinci Louis ile Almanya İmparatoru Üçüncü Konrad yapıyordu. Alman İmparatoru komutasında 75.000 kişilik ilk kâfile, Konya Ovasına geldi. Bu ordu, Türkiye Selçukluları Sultanı Birinci Mes’ûd tarafından imha edildi. Alman İmparatoru canını zor kurtararak, beş bin kişiyle İznik’e sığındı. Fransa Kralı Yedinci Louis, 150.000 kişi ile yola çıktı. Alman İmparatorunun geriye kalmış döküntü kuvvetleriyle İznik’te birleşti. Bu kalabalık orduya karşı meydan muharebesi yapmayı uygun bulmayan Sultan Mes’ûd, Haçlıları Toroslar geçidine çekti. Burada büyük kayıplara uğratılan Haçlıların artıkları Antakya’ya sığındılar. Şam’ı muhasara ettilerse de, Türkler tarafından mağlup edildiler.

Üçüncü Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1189-1192)

Selahaddîn Eyyûbî, Şiî-Fâtımî Devletini ortadan kaldırıp, Eyyûbî Devletini kurduktan sonra, Haçlılara karşı harekete geçti. 1097 senesinden beri Haçlıların elinde bulunan Kudüs’ü, 1187 senesinde Hattin Zaferinden sonra ele geçirdi. Hıristiyanların birkaç kıyı şehir hâriç, Ortadoğu’dan atılmaları, Avrupalıları endişelendirdi. Papa Üçüncü Clemens’in teşvikiyle Fransa ve İngiltere Kralları ile Alman İmparatoru, Üçüncü Haçlı Seferine katıldılar. Sonu hezimet olmasına rağmen, Avrupa’nın en ünlü kral, imparator ve kumandanlarının katıldığı bu sefer meşhurdur. Alman İmparatoru Friderich Barbarossa, kara yolu, Fransız Kralı Philippe Auguste ile İngiliz Kralı Arslan Yürekli Richard deniz yoluyla hareket ettiler. Alman İmparatoruna, Türkiye Selçukluları Sultanı İkinci Kılıç Arslan, elçileriyle Anadolu’ya girmemesini teklif etmişse de, kabul etmedi. Türkleri dinlemeyen İmparator Friderich Barbarossa, ordusunun büyük bir kısmını Selçuklu askerlerinin elinde kaybetti. Sonunda, Akdeniz’e ulaşamadan nehirde boğuldu. Başsız kalan ve ağır zâyiat veren haçlılar, perişan bir vaziyette Filistin’e ulaştılar. İngiltere Kralı, deniz yoluyla Kıbrıs’a varıp, Bizans valisini adadan kovarak Lâtin Krallığını kurdu. Kıbrıs’tan Akka’ya geçen Arslan Yürekli Richard ve deniz yoluyla Akka’ya varan Fransız Kralı, uzun süren muhasaradan sonra kaleyi aldı. Kudüs’ü yeniden almak için savaştılarsa da muvaffak olamadılar. Fransa ve İngiltere kralları, acı tecrübeler ve ağır kayıplar netîcesinde Kudüs’ü alamayacaklarını anlayınca, ülkelerine döndüler.

Dördüncü Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1204)

Papa Üçüncü İnnocentius’un çağrısı, Foutges de Neville’nin propagandası netîcesinde Bonifacio’nun tertip ettiği bu Haçlı seferine Almanya İmparatoru Altıncı Heinrich katıldı. Papanın îtiraz etmesine rağmen Haçlılar, Venedik gemileriyle İstanbul önüne geldiler. 1204 yılında Ortodoks Bizanslılardan İstanbul’u aldılar. Şehrin zenginliği, Katolik Hıristiyanları şaşkına döndürdü. İstanbul’u yağmalayıp, tahrip ettiler. Dindaşlarına her türlü zulmü, her çeşit kötülüğü yaptılar. Bizans İmparatoru, tahtını İstanbul’dan İznik’e taşıdı. Bu olay, Bizans târihinde ilk defâ oluyordu. Nihayet İstanbul’da 1261 senesine kadar devam eden “Lâtin İmparatorluğu” kuruldu.

Bu sefer sonunda Venedik ve Ceneviz Devletleri, Yakındoğu’da, büyük nüfuz ve toprak parçaları elde edip zenginleştiler. Haçlılar, dindaşları olan İstanbul’un Ortodoks Hıristiyanlarına çok zulüm ve eziyet yaptılar. İstanbul’un sanat eserleri, zengin olmak hırsıyla tahrip edildi, evler yağmalanıp, binlerce İstanbullu şehrin târihinde görülmemiş insanlık dışı tecavüzlere uğradı, soyuldu ve işkenceyle öldürüldü. Dördüncü Haçlı Seferinden, Müslümanlardan ziyade, Ortodoks Hıristiyanlar zarar gördü.
Beşinci Haçlı Seferi (1217-1221)

Papa Üçüncü Honorius’un teşvikiyle Macar Kralı İkinci Andrias, Kuzey Avrupa’dan gelen Haçlılarla, 1217 senesinde Akka’ya geldi. Kral Andrias, Müslümanlar karşısında dayanamayınca, geri döndü. Geride kalanlar Dimyat’a saldırıp, şehri aldılar. Daha sonra Kahire’ye yöneldilerse de Eyyûbîler tarafından bozguna uğratılıp, dağıtıldılar.

Altıncı Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1228-1229)

Papa Dokuzuncu Gregorius’un teşvikiyle Alman İmparatoru Üçüncü Frederich tarafından tertip edildi. Alman İmparatoru Kudüs’e kadar geldi. Eyyûbî Sultanı Melik Kâmil’in dış baskılardan bunaldığı bir devrede, Haçlıların Kudüs’e gelmeleri antlaşma zemîni doğmasına sebep oldu. Antlaşma ile Kudüs Haçlıların eline geçti. Fakat Türkler tarafından mağlup edilmeleri netîcesinde şehir, tekrar Eyyûbîlere teslim edildi.

Yedinci Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1248-1254)

Kudüs’ün Müslümanlar tarafından alınması üzerine, Fransa Kralı St. Louis tarafından tertip edildi. Mısır’da yeni kurulan Memlüklüler, Haçlıları 1250 senesinde, Mansüre Meydan Muharebesinde mağlup edip, Fransa Kralını da esir aldılar. Haçlılar dağıldı. St. Louis, Dimyat’ı Müslümanlara verip ülkesine döndü.

Sekizinci Haçlı Seferi nedenleri ve sonuçları (1270)

Tunus’a olmuştur. Başarısızdır.

  • Venedik, Haçlı seferlerinde ekonomik çıkarlarını gözeterek haçlılara yardımda bulunmuş, Akdeniz ticaretinde kazançlar elde etmiştir.
  • Anadolu Selçuklu Devleti, Eyyubi Devleti ve Musul Atabeyliği haçlılarla mücadele eden Türklerdir.
  • Abbasi halifeliği bu sırada siyasal gücünü kaybetmiştir, sadece dini gücü vardır. Büyük Selçuklu İmparatorluğu haçlı seferlerine katılmamıştır.

Haçlı Seferlerinin Sonuçları

1.  Haçlı Seferlerinin Ekonomik Sonuçları

  • Doğu-Batı ticareti gelişti.
  • Venedik, Cenova, Marsilya limanları önem kazandı. Venedik Akdeniz’de büyük kazançlar elde etti.

2. Haçlı Seferlerinin Dinsel Sonuçları

  • Hristiyanların din adamlarına ve kiliseye olan bağlılıkları azalmıştır.
  • Kudüs ve çevresi Türk-İslam hakimiyetinde kalmıştır.
  • Kilisenin bilim ve edebiyattaki sınırlama ve zorlamalan azalmış. Akılcı ve bilimsel düşünce yayılmaya başlamıştır.

3. Haçlı Seferlerinin Sosyal Sonuçları

  • Sınıflar arası dengesizlik azalmış. Halk sınıflan ekonomik yönden biraz güçlenmiştir.
  • Derebeylerin gücü zayıflamıştır.
  • Kralların, imparatorların siyasi gücü artarken, bazı köylüler senyörlerin kısım topraklarını ele geçirmişlerdir.
  • Burjuvalar güçlenmiştir.

4. Haçlı Seferlerinin Siyasi Sonuçları

  • Türklerin batıya ilerlemesini ve Avrupa’ya geçişini geciktirdi.
  • Anadolu’nun Türk yurdu olması kesinleşti. Bizans Anadolu’daki haklarından vazgeçmek zorunda kaldı.
  • Derebeylikler zayıfladı, merkezi krallıklar güçlenmeye başladı, aralarında ekonomik rekabet başladı. Buda; Coğrafya keşiflerini başlattı.

5. Haçlı Seferlerinin Teknik Sonuçları

  • Ortaçağ’da İslam Dünyası ve Bizans bilim, teknik ve sanatta Avrupa’dan oldukça ilerideydi. Avrupalılar gelişmiş İslam uygarlığı ile tanıştılar, farabi, İbn-i Sina gibi islam bilginlerinin eserleri Avrupa’da ders kitabı olarak okutulmuştur.
  • Avrupalılar, İslam uygarlığı sayesinde Yunan ve Hellenizm uygarlığının önemini kavradılar.
  • Yeldeğirmeni, barut, pusula, kağıt dokuma ve matbaa öğrenilerek Avrupa’ya götürüldü.
  • Seferlere katılanlar Türklerden öğrendikleri silahları Avrupa’ya tanıttılar.
  • Senyörler, evlerini doğulu evlere benzetmek için süslemeye başladılar.

NOT: Barut, derebeyliğin yıkılmasına Pusula, Büyük coğrafi keşiflere, Kağıt ve matbaa, Rönesans ve reform hareketlerine sebep olmuştur.

Arkadaşlarınla paylaşır mısın?

Haçlı seferleri ve sonuçları nelerdir? hakkındaki aklınıza takılan soruları aşağıdan öğretmen ve öğrencilere sorabilir, Haçlı seferleri ve sonuçları nelerdir? için bilgi alabilirsiniz..

Yorumlarını paylaşır mısın?

css.php